Hoe navigeert u door
Tricky Tijden?

“Elke organisatie, elke sector, elke samenleving doorloopt transformaties en transities. Maar wat gebeurt er precies tijdens zo’n periode van grote onzekerheid? Wat zegt de antropologie eigenlijk over hoe mensen en groepen omgaan met verandering? Daar ben ik me in gaan verdiepen.”

“Een belangrijk begrip hierin is liminaliteit—de tussentijd. Dit is een fase waarin het oude niet meer werkt, maar het nieuwe nog niet volledig gevormd is. We kennen allemaal de voorbeelden wel, privé of professioneel: een relatie die niet meer werkt, een verdienmodel dat niet meer houdbaar is of werkprocessen die niet langer effectief zijn.”

“Liminaliteit is niet alleen verwarrend, maar biedt ook ongekende kansen. Maar dat vraagt moed. Moed om te erkennen dat verandering nodig is. Moed om los te laten wat niet meer werkt en ruimte te maken voor iets nieuws. Moedig leiderschap betekent dat je durft te erkennen waar je staat. Pas wanneer je eerlijk bent over je positie, kun je vooruitgang boeken. Soms betekent dat erkennen dat een businessmodel niet meer houdbaar is. Dat is confronterend, maar noodzakelijk om te veranderen.”

“Er is niet één, allesomvattend template voor een nieuwe situatie - die moet je samen onderzoeken en vormgeven. In mijn lezing geef ik een manier van kijken naar de wereld. Ik reik geen kant-en-klare antwoorden aan, maar inzichten waarmee je zelf verbanden kunt leggen en nieuwe perspectieven kunt ontdekken.”

“Wanneer de bekende wereld wegvalt, ontstaat er bij sommige mensen heimwee naar hoe het was, gecombineerd met angst voor wat komen gaat. Denk aan een bedrijf dat door een fusie, reorganisatie of transformatie gaat. Het is ook een kans om opnieuw te bouwen, nieuwe structuren te creëren en samen een weg vooruit te vinden. Het vraagt om een bepaald soort leiderschap om daar goed doorheen te komen. Leiderschap betekent zien wat er is, erkennen wat niet meer werkt en daar open en eerlijk over spreken. Dat kan ongemakkelijk zijn, maar het is de enige manier om samen stappen vooruit te zetten. Wat gaan we ermee doen? Hoe passen we ons aan? Moedige leiders dagen vanzelfsprekendheden uit en doorbreken de status quo.”

“Leiderschap gaat niet alleen over KPI’s en targets, maar over de relatie tussen mensen. Dit vraagt om leiders die verder kijken dan spreadsheets en snappen dat cultuur wordt gevormd door de dagelijkse interacties tussen mensen. Cultuur is niet alleen de harde kant van een organisatie — structuren, KPI’s en systemen — maar ook de zachte kant: de omgangsvormen, waarden en overtuigingen. Dat wordt vaak gezien als twee zaken die los van elkaar staan, maar antropologisch gezien is cultuur het samenspel tussen beide. Wat je belangrijk vindt, bepaalt hoe je structuren opbouwt en welke doelen je stelt. En die structuren beïnvloeden vervolgens de manier waarop mensen met elkaar omgaan.”

“Jouw manier van samenwerken en keuzes maken draagt bij aan de cultuur van jouw organisatie. Als je dat begrijpt, zie je dat cultuur niet iets is wat ‘gewoon ontstaat’, maar iets wat mensen samen betekenis geven. Wat vinden we mooi of lelijk, juist of onjuist? Daarover vertellen we verhalen, en vanuit die verhalen bouwen we structuren, systemen en financiële kaders.”

“Een essentieel onderdeel van cultuur zijn rituelen. Rituelen markeren belangrijke momenten en geven betekenis aan verandering. Als leider moet je ervoor zorgen dat je snapt welke rituelen je stimuleert en welke je misschien onbedoeld negeert. Hoe verwelkom je bijvoorbeeld nieuwe mensen in een organisatie? Stuur je alleen een standaard welkomstmail, of creëer je een betekenisvol moment?”

“Rituelen markeren een buitengewoon moment. Ze creëren herinneringen, geven structuur en maken verandering tastbaar. Een verjaardagstaart is niet nodig om ouder te worden, maar het ritueel van samen vieren maakt het moment bijzonder. In organisaties werkt het net zo. Rituelen zijn geen formaliteiten, maar een krachtig middel om de cultuur te versterken. Als leider moet je je bewust zijn van deze rituelen, want als jij ze niet vormgeeft, doet de groep het zelf.”